Analiza wielofunkcyjności kobiet wiejskich jako nowego paradygmatu rozwoju obszarów wiejskich została podjęta na poziomie UE oraz w ramach każdego z krajów reprezentowanych w ramach partnerstwa projektu MORE, a mianowicie: Hiszpanii, Grecji, Włoch, Polski i Rumunii. W ramach każdej przeprowadzonej analizy na poziomie kraju zastosowano podobną metodologię, aby zapewnić skuteczne uwzględnienie następujących obszarów: definicja, ramy polityki, najlepsze praktyki, potrzeby szkoleniowe i przykłady współtworzenia.

Chociaż wydaje się, że nie ma oficjalnej ani formalnej roboczej definicji wielofunkcyjności, jasne jest, że wielorakie role kobiet wiejskich są pośrednio uznawane i uwzględniane w różnych kontekstach. Stwierdzono, że wielofunkcyjna rola kobiet wiejskich jest rzeczywistością i chociaż nie ma formalnej definicji z nią związanej, sytuacja w krajach uczestniczących jest podobna do tej w pozostałych krajach UE. Idąc dalej, aby zapewnić spójność w całej UE, należy wprowadzić zmodernizowaną, formalną definicję jako wytyczne wykraczające poza stereotypowy pogląd.

Ramy polityczne w krajach uczestniczących partnerów wydają się fragmentaryczne i chaotyczne. Wydaje się, że każdy badany kraj doświadcza podobnych problemów i obaw związanych ze środowiskiem wiejskim i rolą kobiet, ale ich podejście do polityki znacznie się różni, od reaktywnego do proaktywnego z nierównymi zastosowaniami. W związku z tym potrzebne są bardziej konkretne ramy UE określające minimalne wymogi i obowiązki, aby stworzyć pozory równości.

Pomimo różnych ram politycznych, wiele przykładów można uznać za najlepsze praktyki w krajach uczestniczących w projekcie MORE. Co ciekawe, wiele z tych praktyk wydaje się być związanych z obszarem rolnictwa i agroturystyki, nieco stereotypowymi dla środowisk wiejskich. Poza tym są to zazwyczaj inicjatywy prywatne, a nie interwencje na poziomie politycznym. Wydaje się, że brakuje mechanizmów przekazywania najlepszych praktyk związanych z wielofunkcyjnością kobiet w środowiskach wiejskich w całej UE. Pomogłoby to wykorzystać pozytywne sytuacje, które się dzieją a jednocześnie uniknąć niepożądanych konsekwencji.

Stwierdzono, że potrzeby szkoleniowe związane z wielofunkcyjnością kobiet wiejskich są oczywiście zróżnicowane, biorąc pod uwagę liczbę różnych działań, w które są zaangażowane i za które są odpowiedzialne w swoich społecznościach. W poszczególnych krajach stwierdzono, że poza szkoleniami ogólnymi (formalnymi i nieformalnymi) oferowanymi na poziomie krajowym, brakuje ukierunkowanych szkoleń związanych z wielofunkcyjnymi potrzebami kobiet wiejskich, pomimo pewnych obszarów aktywności w niektórych krajach. Oczywiste jest, że wiele działań jest fragmentarycznych i koncentruje się przede wszystkim na budowaniu wiedzy z zakresy rolnictwa, w przeciwieństwie do podstaw przedsiębiorczości, w tym transformacji cyfrowej. Istnieje dynamiczna potrzeba znacznie skuteczniejszego i bezpośredniego zrozumienia potrzeb kobiet wiejskich z całościowej perspektywy i dostosowania szkoleń do ich sytuacji. Umożliwiłoby to ukierunkowanie takiego szkolenia na ich osobisty sukces w przyszłości, jak również ich społeczności.

W zakresie działań współtworzenia zidentyfikowano brak inicjatyw i działań skierowanych konkretnie do kobiet wiejskich. Współtworzenie wraz z ośrodkami społecznościowymi ma na celu kształtowanie nowych i innowacyjnych sposobów poprawy edukacji i udziału obywateli, zwłaszcza kobiet, na obszarach wiejskich UE. Polega na budowaniu relacji między grupami interesariuszy oraz dzieleniu się wiedzą i zasobami dla obopólnych korzyści. W przypadku rozwoju obszarów wiejskich, który charakteryzuje się gospodarką współpracy, stowarzyszeniami i spółdzielniami, posiadanie przestrzeni takiej jak centrum społeczności umożliwia promowanie synergii między wszystkimi zaangażowanymi stronami, stymulując rozwój środowiska wiejskiego.

Niniejszy dokument jest wynikiem realizacji zadania 2.4 projektu MORE „Ostateczne wytyczne i rekomendacje oparte na paradygmacie MORE”. Określa wytyczne, w jaki sposób powielić podejście edukacyjne MORE i zawiera zalecenia dla decydentów, środowisk akademickich, trenerów i sektora gospodarczego, w jaki sposób wzmocnić pozycję kobiet wiejskich oraz wzmonić ich szkolenie i umiejętności ich wielofunkcyjnej roli.

PODEJŚCIE PROJEKTU MORE

Projekt pobudził integracyjny udział kobiet wiejskich i innych zainteresowanych stron wiejskich poprzez:

1. Zaangażowanie grupy docelowej w definiowanie wyników poprzez utworzenie „Rural Women Hubs” („Ośrodki Kobiet Wiejskich”);
2. Przeprowadzenie dogłębnych badań nad wielofunkcyjnością, oraz
3. Stworzenie pierwszej cyfrowej społeczności UE poświęconej wielofunkcyjnym kobietom wiejskim.

Dopiero w ostatniej dekadzie zaczęto stosować współtworzenie do projektowania i dostarczania procesów i produktów publicznych. W ramach badań projektu MORE (PR2) przeanalizowano, w jaki sposób można zastosować współtworzenie na obszarach wiejskich, aby zaangażować kobiety w procesy edukacyjne na rzecz rozwoju i rewitalizacji obszarów wiejskich oraz zapewnić ich bezpośrednie zaangażowanie i motywację. White Paper pokazuje, jak osiągnąć te cele, przedstawiając wskazówki i strategie wszystkim różnym podmiotom zaangażowanym w ten proces rozwoju i wzmocnienia pozycji.

STRUKTURA WHITE PAPER

Część pierwsza: Zestaw materiałow zbierających rekomendacje partnerów

Każdy materiał odpowiada potrzebom określonego celu i określonej domeny. Partnerzy wnieśli wkład w zależności od ich konkretnej dziedziny wiedzy i badań; w rzeczywistości treść tej sekcji wynika bezpośrednio z wyników „Badania MORE na temat wielofunkcyjności kobiet wiejskich jako nowego paradygmatu rozwoju obszarów wiejskich”, przeprowadzonego przez partnerów w PR2 oraz wydarzeń współtworzenia przeprowadzonych w PR3.

Zalecenia dla organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego (RADIO ECCA)

Aby poprawić jakość szkoleń skierowanych do kobiet wiejskich, organizatorzy kształcenia i szkolenia zawodowego powinni:

Wspierać mentoring, tutoring oraz akompaniament;

• Zaprojektować i utrzymywać system do wysłuchiwania użytkownika w systematyczny sposób.
• Zaprojektować szkolenia dostosowane wyłącznie do środowiska wiejskiego.
• Przyjąć studia przypadków i praktyczne podejście oparte na środowisku wiejskim.
• Zmierzyć się z wielofunkcyjnością jako umiejętnością, pracując nad umiejętnościami miękkimi i „kompetencjami transformacyjnymi” OECD (myślenie kreatywne i projektowe / myślenie i działanie w bardziej zintegrowany sposób / samoregulacja, poczucie własnej skuteczności, odpowiedzialność, rozwiązywanie problemów i zdolność adaptacji).

Jak rozwijać umiejętności cyfrowe (ITSFA)

• Przyjąć zasady i plany działania w celu ułatwienia dostępu do mediów cyfrowych, sprzętu i zasobów
• Promować umiejętności cyfrowe i wzmacnianie przedsiębiorczości cyfrowej
• Tworzyć centra cyfrowe, wspólną przestrzeń biznesową/przedsiębiorczą reprezentującą sieć zatrudnienia, która wspiera ekosystem biznesowy i generuje dużej wartości nowe możliwości. Alokacja niezbędnych zasobów oraz użyteczność/efektywność hubów przez grupę docelową zagwarantuje trwałość tych przestrzeni

Zalecenia dla decydentów i działań partycypacyjnych (DEMESTONE & CIRCLE)

Aby zoperacjonalizować wielofunkcyjność i wspierać integrację kobiet wiejskich, decydenci powinni:

• Wykorzystać Europejski Fundusz Społeczny do uruchomienia, za pośrednictwem lokalnych organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego, stałych dedykowanych programów szkoleniowych dla kobiet wiejskich ściśle dostosowanych do ich potrzeb
• Włączyć do Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich konkretnych środków dotyczących kobiet, ich rolę na obszarach wiejskich i wielofunkcyjności
• Zapewnić reprezentację i aktywną rolę kobiet w podejściu LEADER, promowaną przez UE metodę rozwoju lokalnego, w ramach której rolnicy, przedsiębiorstwa wiejskie, organizacje lokalne, władze publiczne i osoby z różnych sektorów łączą się, tworząc Lokalne Grupy Działania (LGD) w celu opracowania strategii rozwoju obszarów wiejskich i przydziału środków
• Promować w gminach spotkania konsultacyjne, stowarzyszenia pośredników i punkty doradcze dedykowane kobietom prowadzącym działalność gospodarczą lub chcącym ją prowadzić

Zalecenia dotyczące polityk i działań UE (IHF)

Polityki UE mogą promować wielofunkcyjność kobiet jako siłę napędową rozwoju obszarów wiejskich poprzez:

• Systematyczne gromadzenie danych dotyczących płci na obszarach wiejskich w celu opracowania lepszych strategii wzmocnienia pozycji kobiet.
• Zapewnienie równej reprezentacji kobiet w Lokalnych Grupach Działania (LGD) poprzez włączenie nowych wskaźników opartych na płci do Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

WPR promuje podejście LEADER oraz cel „Promowanie zatrudnienia, wzrostu gospodarczego, równości płci, w tym udziału kobiet w rolnictwie, włączenia społecznego i rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich” (zob. Rozporządzenie EU 2021/2115). Zdaniem Komisji Europejskiej organy decyzyjne w ramach LGD powinny być zrównoważone pod względem płci; kobiety są jednak nadal niedostatecznie reprezentowane (Europejski Trybunał Obrachunkowy, 2022). Aby wypełnić tę lukę, niektóre wskaźniki oddziaływania związane z wyżej wymienionym celem WPR można zintegrować w następujący sposób:

Wskaźnik R.38: Odsetek ludności wiejskiej objętej lokalnymi strategiami rozwoju (zasięg LEADER)
Możliwy dodatkowy wskaźnik: Udział kobiet wiejskich objętych lokalnymi strategiami rozwoju

Wskaźnik R.39: Liczba przedsiębiorstw wiejskich, w tym biogospodarczych, rozwiniętych przy wsparciu WPR
Możliwy dodatkowy wskaźnik: Liczba przedsiębiorstw wiejskich kobiet rozwiniętych dzięki wsparciu w ramach WPR

Jak zwiększyć włączenie ekonomiczne kobiet i przedsiębiorczość kobiet (IDP & KLEINON)

• Stworzenie bezpłatnych lub dostępnych usług doradczych/wsparcia, aby pomóc kobietom w identyfikacji, uzyskaniu dostępu i zarządzaniu dostępnymi funduszami krajowymi i unijnymi
• Konsultowanie i zaangażowanie kobiet z lokalnej społeczności na wszystkich etapach rozwoju strategicznego
• Zachęcanie kobiet do posiadania ziemi i majątku produkcyjnego poprzez bodźce/zwolnienia podatkowe.

Zalecenia dla sektora akademickiego i usprawnienia badań (SEERC)

• Identyfikacja wpływu wielofunkcyjności na poziom rodziny, biznesu i społeczności
• Opracowanie ramy UE, aby zrozumieć konceptualizację wielofunkcyjności
• Przeprowadzenie podstawowych badań z kobietami, mężczyznami i dziećmi w społecznościach wiejskich

Część druga: Wyciągnięte wnioski

W drugiej części White Paper zebrano rekomendacje i wnioski wyciągnięte z fazy testowania i walidacji (zadanie 3.3). Prowadzenie kursów szkoleniowych dla grupy docelowej umożliwiło partnerom określenie strategii i metod lepszego zaspokojenia potrzeb szkoleniowych kobiet z obszrow wiejskich. Pozytywne opinie uczestników podkreślają skuteczność projektu w dostarczaniu wartościowych treści i zasobów edukacyjnych. Jednocześnie sesje T&V pozwoliły partnerom dostrzec obszary wymagające dalszej poprawy, które mogą wesprzeć praktyków i decydentów w lepszej realizacji celu:

• Z perspektywy doświadczenia edukacyjnego uczestnicy potwierdzili, że aspekty wideo i narzędzia samooceny są bardzo cenione, prosząc o bardziej systematyczne integrowanie tych treści w ramach doświadczenia edukacyjnego.
• Wymagana jest także ciągła aktualizacja materiałów szkoleniowych, aby zapewnić ich aktualność w związku z rozwijającą się wiedzą i technologiami.
• Zasoby MORE zostały szczególnie docenione za podejście do micro-learing (“mikrouczenia się”), polegające na dostarczaniu treści w małych, ukierunkowanych i łatwo przyswajalnych jednostkach edukacyjnych. Ważne jest, aby nie przytłaczać uczestników niepotrzebnymi szczegółami.
• Micro-learning ułatwia obsługę bez pomocy; w istocie kobiety wiejskie proszą o zasoby, które – podobnie jak te opracowane w ramach projektu MORE – są łatwe do wykorzystania i uzupełnione bez potrzeby dodatkowej pomocy. Projekt ten uwzględnia ograniczony czas, jaki kobiety wiejskie mogą mieć ze względu na różne obowiązki i maksymalizuje efektywność uczenia się, czyniąc je wysoce skutecznym i angażującym.
• Jednakże usługi wsparcia, które mogą pomóc uczestnikom we wdrażaniu tego, czego się nauczyli, szczególnie w dziedzinie przedsiębiorczości, są bardzo potrzebne. Zapotrzebowanie to potwierdza znaczenie usług takich jak programy mentorskie, warsztaty dotyczące konkretnych umiejętności lub konsultacje poszkoleniowe, które można zintegrować z zasobami szkoleniowymi typu MORE.
• Aby określić najodpowiedniejszy format sesji szkoleniowych, należy skonsultować się z grupą docelową, oferując opcje takie jak bezpośrednie sesje prowadzone przez nauczyciela, zaplanowane zajęcia interaktywne, projekty grupowe i wydarzenia lokalne.
• Ważne jest, aby kursy adresowane do kobiet z obszarów wiejskich nie miały charakteru ogólnego, ale oferowały dogłębną treść dostosowaną do bardzo specyficznego kontekstu obszarów wiejskich, w tym jego wyjątkowych cech, wyzwań i możliwości. W tym względzie zaangażowanie lokalnych interesariuszy może odegrać znaczącą rolę: ścisła współpraca z władzami lokalnymi i społecznościami może przyczynić się do dostosowania kursu do zagadnień specyficznych dla regionu, skutecznie wykorzystując dostępne zasoby, ułatwiając powiązania między uczestnikami kursu a lokalnymi przedsiębiorcami czy rynkiem.